VAKİTLERİN ÖZELLİKLERİ

Sabah namazı vakti:

“Fenafillah” hükmüdür.

Bu saatlerde henüz daha etraf aydınlanmadığından eşya yok hükmündedir.

Hakk’a giden yolda oldukça me­safe kat etmiş salik bu anlayışla, ne kendinden, ne alemden habersizkalmıştır.

Öğle namazı vakti: 

“Bakabillah” hükmüdür.

Bu vakitte etraf yavaş yavaş aydınlanmaya başlamış ve güneş kemale erişmiştir.

Bu durumda salik de yavaş yavaş kendine gelmeye başlar ve neticede kendi kimliğini net bir şekilde bulur.

“Baka billah” “Hakta baki olmak” sözüyle ifadelendirilen bu yaşam da artık her şey gerçek kimlikleriyle ortaya çıkmış bulunmaktadır.

İkindi namazı vakti:

“Beşeriyet gölgesi”

Öğle vakti güneş tam tepede olduğundan ışıkları yer yüzüne dikey düşmektedir. Hal böyle olunca eşyanın da gölgesi olamamaktadır. Bu durum, saflığın ve salt karışıksız kimliğin ifadesidir.

Fakat, zaman denilen izafi oluşum, dünya üzerinde hükmünü sürdürdüğünden güneş de yoluna devam etme zorunda bulunduğundan yavaş yavaş varlıkların gölgesi oluşmaya başlar.

İşte bu gölgeler ikindi namazı vakti iki katına çıkmaktadır.

Bu da vaklıkların tekrar nefsaniyetlerinin oluşmaya başlaması hükmüdür. Gün ilerledikçe bu gölgeler daha çok uzar, yani beşeriyet hali daha be­lirginleşir.

Bir müddet beşeriyet ve nefseniyetiyle yaşamağa çalışan kimse, nihayet akşam namazına doğru havanın kararmasıyla gölgelerin tekrar yok olması ile ne­fis ve beşeriyet gölgesinden kurtulma imkanına kavuşur.

Akşam namazı vakti:

“Fena fillah”a geçiş

Güneş ışıklarım çektikten sonra, tekrar kararmaya başlayan çevrede git gide eşya da görünmemeye başlar.

Hal böyle olunca ne gölge, ne asıl ortada kalır. İşte ken­dinden geçiş “fena” yani yok olmaktadır.

Yatsı namazı vakti:

“Fena fillah”ın kemali

Gece yatsıya ulaştığında karanlık kemale ermiş eşya hiç görünmez hale gelmiştir.

Bu da kimliklerin tamamen ortadan kalkmasıdır, her şey’in Hak’da yok olmasıdır.

Sabaha kadar süren bu yaşam, kişinin hayata bakışında büyük değişiklikler meydana getirir.

Genel anlamda,

            gece,     “fena fîllah”,

            gündüz, “baka billah”tır.

Kısaca izahına çalıştığımız bu hususlar da namaz vakitlerinin bazı özelliklerindendir.

Bir başka yönde de baktığımızda,

sabah      namazı,            “doğuş”,

öğle          namazı,            “gençlik”,

ikindi       namazı,            “olgunluk”,

akşam     namazı,            “ih­tiyarlık”,

yatsı         namazı ise,      “dünyadan ayrılmak”tır.